Cheque Bounce Case Procedure: जाणून घ्या, चेक बाऊंसमुळे होणारे आर्थिक परिणाम आणि त्याची कायदेशीर कार्यवाही काय आहे?

Cheque Bounce Case Procedure: भारत सरकार च्या निगोशिएबल इन्स्ट्रुमेंट्स ॲक्ट, 1881 अंतर्गत आर्थिक व्यवहारामध्ये दिलेला चेक बाऊंस झाला तर हा गुन्हा मानला जातो आणि त्यासाठी कठोर कायदेशीर कारवाई होऊ शकते. विशेषतः व्यवसाय क्षेत्रात चेक बाऊंस झाल्यास व्यवहारांमध्ये तणाव निर्माण होऊ शकतो, जो दीर्घकाळासाठी आर्थिक नुकसान करणारा ठरू शकतो.

चेक बाऊंस होणे हे फक्त आर्थिक गैरसोयीपुरते मर्यादित नाही तर यामुळे तुमची आर्थिक विश्वासार्हता आणि प्रतिष्ठा देखील धोक्यात येऊ शकते. त्यासाठी कोणताही व्यवहार चेक द्वारे करताना आपल्या खात्यामध्ये पुरेशी रक्कम असल्याची खात्री करा आणि त्यानंतरच चेक द्या.

याशिवाय, चेक बाऊंस प्रकरणामुळे सिव्हिल तसेच क्रिमिनल खटले दाखल होण्याची शक्यता असते, ज्यामुळे न्यायालयीन प्रक्रिया आणि अतिरिक्त आर्थिक भुर्दंडाचा सामना करावा लागू शकतो. यासाठी चेकसंबंधित व्यवहार काळजीपूर्वक हाताळणे ही आजच्या काळाची गरज आहे.

चेक बाऊंस म्हणजे काय?

दिलेला चेक बाऊंस होणे म्हणजे बँकेकडून चेक नाकारणे. हे सहसा खात्यातील रक्कम अपुरी असल्याने किंवा अन्य कोणत्याही कारणाने घडते. चेक बाऊंस केवळ आर्थिक गैरसोयच नाही तर हा कायदेशीर गुन्हाही मानला जातो. निगोशिएबल इन्स्ट्रुमेंट्स ॲक्ट, 1881 अंतर्गत चेक बाऊंससाठी कडक दंड आणि शिक्षा होऊ शकते. (Cheque Bounce Case Procedure)

चेक बाऊंस प्रकरणामुळे केवळ दंडच नव्हे तर, दोषी व्यक्तीच्या क्रेडिट स्कोअरवर प्रतिकूल परिणाम होतो, ज्यामुळे कर्ज मिळवणे किंवा भविष्यातील आर्थिक व्यवहार करणे कठीण होते. अशा घटनांमुळे फक्त वैयक्तिकच नव्हे तर व्यवसायिक संबंधांवरही नकारात्मक प्रभाव पडतो. हे लक्षात घेऊन, चेक बाऊंस होण्याची कारणे समजून घेऊन ते टाळण्यासाठी योग्य उपाय योजणे अत्यावश्यक आहे.

चेक बाऊंस होण्याची कारणे

चेक बाऊंस होण्यामागील काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत. चेक बाऊंस होण्यामागील काही प्रमुख कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत, ज्या खात्याचा चेक दिला आहे त्या खातेवरती पुरेशी रक्कम नसल्यास चेक बाऊंस होतो. चेकवर केलेली सही बँक खाते सोबत सोडलेल्या सही बरोबर जुळत नसल्यास चेक नाकारला जातो.

जर चेकची तारीख पुढची असेल किंवा किंवा चेकाची वैधता संपली असेल तरीही चेक बाउन्स होतो. चेकवर ओव्हररायटिंग किंवा इतर तांत्रिक चुका जसे कि अंक चुकले असतील किंवा तारीख चुकली असेल किंवा शब्दामध्ये लिहलेले अक्षरता चूक झाली असेल तरीही चेक बाउन्स होतो. जर खाते बंद किंवा निष्क्रिय असेल तर चेक बाऊंस होतो. (Cheque Bounce Case Procedure)

चेक बाऊंसच्या कायदेशीर परिणामांचे स्वरूप

भारतामध्ये चेक बाऊंस हे गंभीर गुन्ह्यांपैकी एक मानले जाते. यामुळे संबंधित व्यक्तीला खालील परिणाम भोगावे लागू शकतात:

1. दंड आणि आर्थिक नुकसान: चेक बाऊंस झाल्यास दोषी व्यक्तीस चेकच्या रकमेच्या दुप्पट दंड भरावा लागू शकतो. हा दंड आर्थिक शिस्त राखण्यासाठी कठोर उपाय म्हणून ठेवला जातो.

2. जेलची शिक्षा: गंभीर प्रकरणांमध्ये दोषी व्यक्तीला दोन वर्षांपर्यंत कारावासाची शिक्षा होऊ शकते. जरी प्रथम गुन्हेगारांसाठी जेलची शिक्षा सहसा टाळली जाते, परंतु मोठ्या रकमेच्या फसवणुकीसाठी कठोर शिक्षेची शक्यता अधिक असते.

3. क्रेडिट स्कोअर खराब होणे: चेक बाऊंसमुळे दोषी व्यक्तीचा CIBIL स्कोअर खराब होतो. यामुळे भविष्यात कर्ज घेणे कठीण होऊ शकते. (Cheque Bounce Case Procedure)

4. सिव्हिल व गुन्हेगारी खटले: पीडित व्यक्ती दोषीवर सिव्हिल खटला दाखल करून चेकवरील रक्कम व व्याज वसूल करू शकतो.

Cheque Bounce Case Procedure
Cheque Bounce Case Procedure
WhatsApp Group Join Now
Telegram Group Join Now
Instagram Group Join Now

पीडित व्यक्ती चेक बाऊंस झाल्यास काय करू शकतो?

जर चेक बाऊंस झाला तर पीडित व्यक्ती खालील पावले उचलू शकतो: (Cheque Bounce Case Procedure)

1. डिमांड नोटीस पाठवा: चेक बाऊंस झाल्यानंतर 30 दिवसांत ड्रॉवरला नोटीस पाठवणे बंधनकारक आहे. यामध्ये 15 दिवसांच्या आत रक्कम भरण्याची मागणी केली जाते.

2. फिर्याद दाखल करा: जर ड्रॉवरने नोटीस मिळाल्यानंतरही पैसे भरले नाहीत, तर पीडित 30 दिवसांच्या आत गुन्हेगारी तक्रार दाखल करू शकतो.

3. समजुतीने निपटारा करा: काही प्रकरणांमध्ये न्यायालयाच्या बाहेर निपटारा करता येतो, जसे की रक्कम व्याजासह परतफेड करणे.

चेक बाऊंस टाळण्यासाठी महत्त्वाचे उपाय

नेहमी खात्यात पुरेशी रक्कम ठेवा जेणेकरून चेक वटवण्यास कोणतीही अडचण येणार नाही.

चेकवर तपशील जसे कि तारीख, रक्कम, लाभार्थ्याचे नाव आणि स्वाक्षरी अचूक असल्याची खात्री करा. कोणतीही छोटी चूक चेक नाकारण्यास कारणीभूत ठरू शकते. (Cheque Bounce Case Procedure)

पेयीशी संवाद साधा जर चेक वटवण्यास अडचण येणार असेल तर लाभार्थ्याशी संवाद साधून समस्येचे निराकरण करण्याचा प्रयत्न करा.

डिजिटल पेमेंटचा वापर करा जिथे शक्य असेल तिथे UPI, NEFT, किंवा IMPS सारख्या डिजिटल पेमेंट पद्धतींचा उपयोग करा. यामुळे चेक बाऊंसची शक्यता कमी होते.

खाते तपासणे ही आर्थिक शिस्त राखण्यासाठी आवश्यक गोष्ट आहे. यामुळे अनवधानाने होणारे ओव्हरड्राफ्ट टाळता येतात.

चेक बाऊंससाठी महत्त्वाचे कायदेशीर अटी (2024)

  • चेकची वैधता: बँकेत सादर केल्यापासून चेकची वैधता 3 महिने असते.
  • डिमांड नोटीस पाठवण्याची अंतिम तारीख: चेक बाऊंस झाल्यानंतर 30 दिवसांत पाठवावी लागते.
  • फिर्याद दाखल करण्यासाठीची मुदत: डिमांड नोटीसीला उत्तर न दिल्यास 30 दिवसांत खटला दाखल करावा.

चेक बाऊंस टाळण्यासाठी सर्वोत्तम पद्धती

चेक बाऊंसमुळे होणाऱ्या आर्थिक व कायदेशीर अडचणी टाळण्यासाठी, आपल्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये नियमित शिस्त पाळणे महत्त्वाचे आहे. डिजिटल पद्धतींचा स्वीकार, खाती नियमित तपासणे आणि लाभार्थ्याशी योग्य संवाद यामुळे चेक बाऊंससारख्या समस्या टाळता येतात.

निष्कर्ष: Cheque Bounce Case Procedure

चेक बाऊंस होणे केवळ आर्थिक समस्या नाही तर विश्वासाला धक्का पोहोचवणारी बाब आहे. ही समस्या टाळण्यासाठी प्रत्येकाने आपले आर्थिक व्यवहार व्यवस्थित आणि जबाबदारीने हाताळणे आवश्यक आहे. तुमच्या आर्थिक व्यवहारांत सतर्कता बाळगा आणि कायदेशीर अडचणींपासून दूर रहा.

भारतीय रिझर्व्ह बँक – चेक प्रक्रिया मार्गदर्शक तत्त्वे CIBIL क्रेडिट स्कोअर तपासण्यासाठी अधिकृत संकेतस्थळ

Please enable JavaScript in your browser to complete this form.
Name